Petycja w sprawie umożliwienia rodzicom wyboru diety wegetariańskiej lub wegańskiej w publicznych placówkach oświatowych
Poniżej zamieszczamy treść petycji w sprawie umożliwienia rodzicom wyboru diety wegetariańskiej lub wegańskiej w publicznych placówkach oświatowych. Inicjatorką petycji jest Magdalena Sikoń, założycielka portalu WegeMaluch.pl. Jeśli zechcesz ją podpisać wejdź na http://petycja.wegemaluch.pl/
Pan
Marek Posobkiewicz
p. o. Głównego Inspektora Sanitarnego
Do wiadomości:
Ministerstwa Edukacji Narodowej
Rzecznika Praw Dziecka Marka Michalaka
Instytutu Żywności i Żywienia im. prof. dr hab. Aleksandra Szczygła
W oparciu o znowelizowane zasady żywienia opracowane i wydane w 2008 roku przez Instytut Żywności i Żywienia, polski system oświaty publicznej nie zakłada możliwości stosowania diety wegetariańskiej i wegańskiej wśród najmłodszych. W „Rekomendacjach dla realizatorów żywienia z zakresu prawidłowego żywienia dzieci w przedszkolach” z 2011 roku czytamy, że „w żywieniu dzieci nie zaleca się stosowania diet, które wykluczają wszystkie produkty pochodzenia zwierzęcego (dieta wegańska). Dieta ta nie pokrywa zapotrzebowania na wiele składników odżywczych, co może prowadzić do ich niedoborów w organizmie, a konsekwencji do zaburzeń prawidłowego wzrostu dzieci”.
Natomiast na temat diety wegetariańskiej czytamy: „Około 60% całkowitej ilości białka powinno stanowić białko zwierzęce. Białka roślinne mają mniejszą wartość odżywczą niż zwierzęce i dlatego w dietach dzieci przedszkolnych powinny uzupełniać tylko całkowitą ilość białka, a ich źródłem mogą być rośliny strączkowe (fasola, groch, soja, soczewica). Dla małych dzieci nie są rekomendowane diety wegetariańskie, ponieważ nie pokrywają pełnego zapotrzebowania na białko i inne składniki pokarmowe”.
W publikacji pt: Zasady Prawidłowego Żywienia Dzieci i Młodzieży oraz Wskazówki Dotyczące Zdrowego Stylu Życia opublikowanej w ramach Narodowego Programu Zapobiegania Nadwadze i Otyłości oraz Przewlekłym Chorobom Niezakaźnym Poprzez Poprawę Żywienia i Aktywności Fizycznej 2007-2011 czytamy, że „Przy omawianiu zasad zbilansowanej diety dla dzieci i młodzieży należy wspomnieć o diecie wegetariańskiej, która w ostatnich latach jest coraz bardziej popularna. Dieta ta zawiera niedostateczną ilość białka, żelaza oraz witaminy B12 i D, które w produktach roślinnych w ogóle nie występują. Stosowanie przez dłuższy czas diety wegetariańskiej prowadzi do osiągania zbyt małej wysokości ciała, zahamowania rozwoju, niedokrwistości oraz zaburzeń w rozwoju i budowie kości. Ponadto dieta oparta wyłącznie na produktach roślinnych charakteryzuje się małą przyswajalnością wielu składników mineralnych w związku z dużą zawartością w niej substancji antyodżywczych, takich jak np. fityniany. Dodatkowo dieta wegetariańska, w porównaniu z dietą konwencjonalną, zawiera znacznie więcej pozostałości po środkach ochrony roślin i nawozach. W związku z tym nie powinna być stosowana przez dzieci i młodzież” (załącznik 1, 2)
Opracowana przez Instytut Żywności i Żywienia a podpisana przez Rzecznika Praw Obywatelskich -Karta Żywienia i Aktywności Fizycznej Dzieci i Młodzieży w Szkole, sugeruje konieczność konsultacji lekarskich w przypadku stosowania diety wegetariańskiej u dzieci w wieku szkolnym. (załącznik 3)
Opinie przytoczone w obu publikacjach (załącznik 1, 2) podważa stanowisko Amerykańskiego Stowarzyszenia Dietetyków, oraz inne światowe Towarzystwa Pediatryczne oraz Żywieniowe (American Academy of Pediatrics, Canadian Pediatrics Association, British Dietetic Association), które głoszą w swoich stanowiskach, że odpowiednio zaplanowane diety wegetariańskie, w tym diety ściśle wegetariańskie, czyli wegańskie, są zdrowe, spełniają zapotrzebowanie żywieniowe dla osób na wszystkich etapach życia, włącznie z okresem ciąży i laktacji, niemowlęctwa, dzieciństwa, dojrzewania, oraz dla sportowców (załącznik 4, 5, 6, 7). Poza tym wspomniane diety mogą zapewniać korzyści zdrowotne przy zapobieganiu i leczeniu niektórych chorób (tj. otyłość, cukrzyca, osteoporoza, nadciśnienie tętnicze, nowotwory). Stosowanie dobrze zbilansowanych diet wegetariańskich w dzieciństwie i w okresie dojrzewania może oferować ważne zalety odżywcze i przyczyniać się do nabycia zdrowych nawyków żywieniowych na resztę życia. Dzieci i młodzież wegetariańska mają niższe spożycie cholesterolu, tłuszczów nasyconych i całkowitej ilości tłuszczu z dietą oraz spożywają więcej owoców, warzyw i błonnika niż niewegetarianie.
CO CHCEMY ZMIENIĆ
Chcemy, aby dzieci z rodzin wegańskich i wegetariańskich miały możliwość korzystania z odpowiednich dla ich diety posiłków w publicznych placówkach oświatowych: żłobkach, przedszkolach, szkołach.
Chcemy, aby dzieci miały dostęp do sezonowych warzyw i owoców, różnego rodzaju kasz: gryczana, jaglana, jęczmienna, warzyw strączkowych, orzechów i nasion, produktów sojowych, a w przypadku wegetarian: nabiału: jaj, jogurtów, serów.
Przedstawiciele publicznych placówek oświatowych opierając się na nieprawdziwych informacjach w temacie diet wegetariańskich i wegańskich (co udowodniło miedzy innymi Amerykańskie Stowarzyszenie Dietetyków) odbiera wegerodzinom możliwość korzystania z publicznego systemu oświaty. Przede wszystkim jednak dyrektorzy placówek dają sobie prawo decydowania za rodziców odnośnie sposobu odżywiania dzieci, podważając słuszność ich życiowych decyzji. Takie postępowanie stanowi jawne złamanie postanowień Konstytucji RP, artykułu 48 „Rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami”
Małgorzata Desmond o wegediecie
Mgr Małgorzata Desmond, dietetyk, specjalista medycyny żywienia
Centrum Medycyny Żywienia Carolina Medical Center
Institute of Child Health, University College London
Klinika Pediatrii, Instytut ‘Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka’
Rodzaje Diet Wegetariańskich
Cechą wspólną wszystkich rodzajów diet wegetariańskich jest niespożywanie mięsa i ryb. Wyróżnia się dwa główne rodzaje wegetarianizmu:
laktoowowegetarianizm – oparty o produkty pochodzenia roślinnego oraz nabiał i jajka,
weganizm, wykluczający spożywanie wszystkich produktów pochodzenia zwierzęcego.
Stanowiska międzynarodowych towarzystw żywieniowych oraz pediatrycznych na temat stosowania diet roślinnych u dzieci. Diety oparte głównie o produkty pochodzenia roślinnego długo postrzegano jako zwiększające ryzyko niedoborów żywieniowych, co miało swoje źródło w wynikach badań dotyczących bardzo restrykcyjnych form wegetarianizmu, takich jak frutarianizm (spożywanie tylko owoców - w znaczeniu morfologicznym) lub ortodoksyjnych form diet makrobiotycznych, które są istotnym czynnikiem ryzyka niedoborów żywieniowych, szczególnie u dzieci i kobiet w okresie reprodukcyjnym. Jednak wyniki badań z ostatnich lat wykazały, że odpowiednio skomponowane diety oparte o produkty pochodzenia roślinnego, w tym wegetariańskie, są odpowiednie żywieniowo i mają znaczenie zapobiegawcze w rozwoju chorób cywilizacyjnych. Dotyczy to również populacji pediatrycznej.
Stanowiska światowych Towarzystw Pediatrycznych oraz Żywieniowych (American Dietetic Associations, American Academy of Pediatrics, Canadian Pediatrics Association, British Dietetic Association) potwierdzają, że nie tylko dieta wegetariańska, ale też i wegańska – jeżeli jest odpowiednio skomponowana – odpowiadają wymogom żywieniowym człowieka na każdym etapie rozwoju, w tym ciąży, laktacji oraz dzieciństwa oraz dorastania.
Składniki odżywcze wymagające szczególnej uwagi w dietach wegetariańskich
Warunkiem powodzenia stosowania tej diety jest umiejętność jej bilansowania i uzupełnienia tych składników, które mogą występować w niedostateczniej ilości w nieprawidłowo zaplanowanej diecie roślinnej. Szczególną uwagę należy zwrócić na konieczność suplementacji witaminy B12 oraz zapewnienie odpowiedniej podaży energii, żelaza, niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny Omega 3 oraz, w przypadku diety wegańskiej, wapnia. Zbilansowanie diety roślinnej tak, aby odpowiadała potrzebom dzieci jest możliwe, jednak w warunkach żywienia zbiorowego, jadłospisy wegetariańskie jak i wegańskie powinny być układane wyłącznie przez dyplomowanego dietetyka specjalizującego się w dietach roślinnych.
Diety wegetariańskie u dzieci – przegląd światowych badań
Dzieci wegetariańskie
Przegląd badań na temat dzieci wegetariańskich pokazuje, że wysokość ciała jest zbliżona (lub większa) do wysokości ich rówieśników na diecie tradycyjnej. Dzieci wegetariańskie w wieku szkolnym są szczuplejsze niż ich rówieśnicy na diecie tradycyjnej. Wiek pierwszej miesiączki, jak również rozwój drugorzędowych cech płciowych, nie różnił się u dziewcząt wegetarianek od reszty populacji.
Dzieci wegańskie
Badania wskazują, że tempo wrastania młodszych dzieci jest nieco wolniejsze od populacyjnego, ale wysokość ciała starszych dzieci jest zbliżona do wysokości ciała rówieśników na diecie tradycyjnej. Wśród dzieci wegańskich obserwuje się tendencje do niższej (jednakże nadal prawidłowej) masy ciała niż przeciętna podawana w normach dla danego wieku. W badaniu wegan w wieku 16-20 lat, chłopcy weganie mieli niższą masę ciała i wartości współczynnika BMI niż chłopcy na diecie tradycyjnej, ale nie obserwowano takich różnic wśród kobiet.
Istnieje kilka interesujących doniesień dotyczących stanu uzębienia dzieci na diecie bezmięsnej, w tym wegańskiej, gdzie wykazano rzadsze występowanie próchnicy u dzieci wegan.
Korzyści płynące ze stosowania diet roślinnych
Wnioski płynące z międzynarodowych badań na populacjach wegetarian pokazują, że stosowanie diety wegetariańskiej, w tym stosowanie jej od okresu dzieciństwa, może być skuteczne w zapobieganiu chorobie niedokrwiennej serca, cukrzycy, otyłości, nadciśnieniu tętniczym i – być może - niektórym rodzajom nowotworów, oraz sprzyja wydłużeniu przeciętnej długości życia. Konieczne jest jednak zapobieganie możliwym niedoborom i – szczególnie w odniesieniu do dzieci – bilansowanie diety pod względem podaży energii. Stosowanie diety makrobiotycznej – w odniesieniu do dzieci – niesie ze sobą znaczące ryzyko niedoborów żywieniowych.
Piśmiennictwo:
Amit M. Vegetarian diets in children and adolescents. Paediatr Child Health 2010;15:303–14.
Craig WJ, Mangels AR. Position of the American Dietetic Association: vegetarian diets. J Am Diet Assoc 2009;109:1266–82.
Donnelly C J. A comparative study of caries experience in Adventist and other children. Public Health Rep 1961;76:209-12.
Dagnelie PC, van Dusseldorp M, van Staveren WA, Hautvast JG. Effects of macrobiotic diets on linear growth in infants and children until 10 years of age. Eur J Clin Nutr 1994;48(Suppl 1):103–111.
Dagnelie PC, van Staveren WA. Macrobiotic nutrition and child health: results of a population-based, mixed-longitudinal cohort study in the Netherlands. Am J Clin Nutr 1994;59(suppl):1187S–96S.
Downs RA, Dunn MM, Richie EL. Report of dental findings of Seventh Day Adventist students. Bull. Am. Assoc. Pub. Health Dent 1958, 18: 19.
Glass RL, Hayden J. Dental caries in Seventh-Day Adventist children. J Dent Child 1966; 33(1):22-3.
Hebbelinck M, Clarys P. Physical Growth and Development of Vegetarian Children and Adolescents. W: Sabate J, ed. Vegetarian nutrition. Boca Raton, FL: CRC Press, 2001:173–194.
http://www.bda.uk.com/foodfacts/vegetarianfoodfacts.pdf
Larsson CL, Johansson GK. Dietary intake and nutritional status of young vegans and omnivores in Sweden. Am J Clin Nutr 2002;76(1):100-6.
Nestle M. Animal versus plant foods in human diets and health: is the historical record unequivocal? Proc Nutr Soc 1999;58:211–8.
O'Connell JM, Dibley MJ, Sierra J, Wallace B i wsp. Growth of vegetarian children: The Farm Study. Pediatrics 1989; 84(3):475-81.
Renda M, Fischer P. Vegetarian diets in children and adolescents. Pediatr Rev 2009 ;30:1–8.
Sabaté J, Duk A, Lee CL. Publication trends of vegetarian nutrition articles in biomedical literature, 1966–1995. Am J Clin Nutr 1999;70(suppl):601S–7S.
Sanders TA. Growth and development of British vegan children Am J Clin Nutr 1988; 48(3S):822-5.
Sanders TA. The nutritional adequacy of plant-based diets. Proc Nutr Soc 1999;58:265–9.
Sanders TA. Manning, J. The growth and development of vegan children. J Hum Nutr Diet 1992;
Sabate J, Ratzin-Turner RA, Brown J. Vegetarian diets: descriptions and trends. W: Sabate J, ed. Vegetarian nutrition. Boca Raton, FL: CRC Press, 2001:3–18.
Sanders TA, Purves R. An anthropometric and dietary assessment of the nutritional status of vegan preschool children. J Hum Nutr1981; 35(5):349-57.
van Dusseldorp M, Schneede J, Refsum H, i wsp. Risk of persistent cobalamin deficiency in adolescents fed a macrobiotic diet in early life. Am J Clin Nutr 1999; 69:664–71.
Stanowisko dr n med. Aneta Czerwonogrodzka-Senczyna
Adiunkt w Zakładzie Żywienia Człowieka, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Samodzielny Publiczny Dziecięcy Szpital Kliniczny, ul. Marszałkowska 24, Warszawa
Stosowanie diety wegetariańskiej u dzieci jest najczęściej wyborem rodziców. Obecnie publikowanych jest coraz więcej doniesień naukowych prezentujących korzyści płynące ze stosowania tego modelu żywienia, niemniej należy mieć na uwadze również zagrożenia wynikające w szczególności ze źle stosowanej (źle zbilansowanej) diety wegetariańskiej, w tym wegańskiej, z których najpoważniejsze to gorszy rozwój płodowy i wolniejsze tempo wzrostu w pierwszych latach życia. Nieodpowiednia, niedoborowa dieta nie tylko wegetariańska jest najczęściej wynikiem niedostatecznej wiedzy rodziców w tym zakresie. Mimo tego większa część obserwacji dowodzi, że masa i wysokość ciała oraz rozwój intelektualny czy płodność par małżeńskich, które jako dzieci pozostawały na dobrze zbilansowanej diecie wegetariańskiej, nie odbiega od normy. Również podkreślana jest rola wegetarianizmu w zapobieganiu zagrożeniu chorobami cywilizacyjnymi. Dowiedziono, że śmiertelność z powodu choroby niedokrwiennej serca wśród wegetarian jest o 20-35% mniejsza niż u osób żywiących się w sposób tradycyjny. Stanowisko Krajowego Konsultanta ds. pediatrii mówi, że „zbilansowana dieta lakto-ovo-wegetariańska zapewnia prawidłowy rozwój dzieci”. Zwraca się uwagę na możliwość występowania niedoborów na diecie lakto-wegetariańskiej i konieczność jej suplementowania, bądź włączenia ryb do jadłospisu, natomiast diety wegańska i makrobiotyczna w świetle obecnej wiedzy, według stanowiska polskich ekspertów, niosą ze sobą ryzyko dość znacznych niedoborów żywieniowych u dzieci i ich odległych skutków zdrowotnych.
Niemniej skoro wybór diety dla dziecka jest wyborem rodziców, należy zapewnić im wynikające z Konstytucji RP prawo wychowywania dziecka zgodnie ze swoimi przekonaniami i umożliwić im możliwość wyboru określonego sposobu żywienia w publicznych placówkach oświatowych. Dobrym rozwiązaniem w tej sprawie wydaje się zatrudnianie wykwalifikowanych dietetyków, których wiedza w zakresie odpowiedniego bilansowania diet alternatywnych będzie ogromnym wsparciem dla rodziców odpowiedzialnych również za właściwą w tym zakresie opiekę lekarską swoich dzieci, ale także przyczyni się do właściwej realizacji zapotrzebowania na składniki pokarmowe u wszystkich dzieci. Zmiany proponowane w tej petycji nie są specjalne ani wygórowane, bowiem każde dziecko przebywające w publicznej placówce powinno mieć dostęp do kasz, owoców, warzyw i produktów nabiałowych. Podkreślenia wymaga również fakt, że każdy rodzic, niezależnie od stosowanego modelu żywienia, powinien być informowany o tym, co dziecko zjadło w ciągu dnia, aby mieć możliwość odpowiedniego uzupełnienia i zbilansowania diety w domu. Niepokojące jest, że świadomość żywieniowa rodziców dzieci żywionych w sposób tradycyjny często jest bardzo niska, a ich pociechy charakteryzują się bardziej niedoborową dietą niż dzieci wegerodziców. Dlatego dołączam się do petycji.
Załączniki:
Zasady prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży oraz wskazówki dotyczące zdrowego stylu życia
Rekomendacje dla realizatorów żywienia z zakresu zasad prawidłowego żywienia dzieci w przedszkolach
Karta Żywienia i Aktywności Fizycznej Dzieci i Młodzieży w Szkole
Position of the American Dietetic Association: Vegetarian Diets
American Academy of Pediatrics - Vegetarian Diets in Children and Adolescents
Canadian Paediatric Society, Community Paediatrics Committee - Vegetarian diets in children and adolescents
The British Dietetic Association - Weaning your Child
Petycję popierają:
Prof. Janusz Książyk
Mgr Małgorzata Desmond
Dr n med. Aneta Czerwonogrodzka-Senczyna
Mgr Emilia Lorenc
Prof. Maria Szyszkowska
Prof. Andrzej Elżanowski
Dr n hum. Barbara Labuda
Aby podpisać petycję wejdź na: http://petycja.wegemaluch.pl/
Pan
Marek Posobkiewicz
p. o. Głównego Inspektora Sanitarnego
Do wiadomości:
Ministerstwa Edukacji Narodowej
Rzecznika Praw Dziecka Marka Michalaka
Instytutu Żywności i Żywienia im. prof. dr hab. Aleksandra Szczygła
W oparciu o znowelizowane zasady żywienia opracowane i wydane w 2008 roku przez Instytut Żywności i Żywienia, polski system oświaty publicznej nie zakłada możliwości stosowania diety wegetariańskiej i wegańskiej wśród najmłodszych. W „Rekomendacjach dla realizatorów żywienia z zakresu prawidłowego żywienia dzieci w przedszkolach” z 2011 roku czytamy, że „w żywieniu dzieci nie zaleca się stosowania diet, które wykluczają wszystkie produkty pochodzenia zwierzęcego (dieta wegańska). Dieta ta nie pokrywa zapotrzebowania na wiele składników odżywczych, co może prowadzić do ich niedoborów w organizmie, a konsekwencji do zaburzeń prawidłowego wzrostu dzieci”.
Natomiast na temat diety wegetariańskiej czytamy: „Około 60% całkowitej ilości białka powinno stanowić białko zwierzęce. Białka roślinne mają mniejszą wartość odżywczą niż zwierzęce i dlatego w dietach dzieci przedszkolnych powinny uzupełniać tylko całkowitą ilość białka, a ich źródłem mogą być rośliny strączkowe (fasola, groch, soja, soczewica). Dla małych dzieci nie są rekomendowane diety wegetariańskie, ponieważ nie pokrywają pełnego zapotrzebowania na białko i inne składniki pokarmowe”.
W publikacji pt: Zasady Prawidłowego Żywienia Dzieci i Młodzieży oraz Wskazówki Dotyczące Zdrowego Stylu Życia opublikowanej w ramach Narodowego Programu Zapobiegania Nadwadze i Otyłości oraz Przewlekłym Chorobom Niezakaźnym Poprzez Poprawę Żywienia i Aktywności Fizycznej 2007-2011 czytamy, że „Przy omawianiu zasad zbilansowanej diety dla dzieci i młodzieży należy wspomnieć o diecie wegetariańskiej, która w ostatnich latach jest coraz bardziej popularna. Dieta ta zawiera niedostateczną ilość białka, żelaza oraz witaminy B12 i D, które w produktach roślinnych w ogóle nie występują. Stosowanie przez dłuższy czas diety wegetariańskiej prowadzi do osiągania zbyt małej wysokości ciała, zahamowania rozwoju, niedokrwistości oraz zaburzeń w rozwoju i budowie kości. Ponadto dieta oparta wyłącznie na produktach roślinnych charakteryzuje się małą przyswajalnością wielu składników mineralnych w związku z dużą zawartością w niej substancji antyodżywczych, takich jak np. fityniany. Dodatkowo dieta wegetariańska, w porównaniu z dietą konwencjonalną, zawiera znacznie więcej pozostałości po środkach ochrony roślin i nawozach. W związku z tym nie powinna być stosowana przez dzieci i młodzież” (załącznik 1, 2)
Opracowana przez Instytut Żywności i Żywienia a podpisana przez Rzecznika Praw Obywatelskich -Karta Żywienia i Aktywności Fizycznej Dzieci i Młodzieży w Szkole, sugeruje konieczność konsultacji lekarskich w przypadku stosowania diety wegetariańskiej u dzieci w wieku szkolnym. (załącznik 3)
Opinie przytoczone w obu publikacjach (załącznik 1, 2) podważa stanowisko Amerykańskiego Stowarzyszenia Dietetyków, oraz inne światowe Towarzystwa Pediatryczne oraz Żywieniowe (American Academy of Pediatrics, Canadian Pediatrics Association, British Dietetic Association), które głoszą w swoich stanowiskach, że odpowiednio zaplanowane diety wegetariańskie, w tym diety ściśle wegetariańskie, czyli wegańskie, są zdrowe, spełniają zapotrzebowanie żywieniowe dla osób na wszystkich etapach życia, włącznie z okresem ciąży i laktacji, niemowlęctwa, dzieciństwa, dojrzewania, oraz dla sportowców (załącznik 4, 5, 6, 7). Poza tym wspomniane diety mogą zapewniać korzyści zdrowotne przy zapobieganiu i leczeniu niektórych chorób (tj. otyłość, cukrzyca, osteoporoza, nadciśnienie tętnicze, nowotwory). Stosowanie dobrze zbilansowanych diet wegetariańskich w dzieciństwie i w okresie dojrzewania może oferować ważne zalety odżywcze i przyczyniać się do nabycia zdrowych nawyków żywieniowych na resztę życia. Dzieci i młodzież wegetariańska mają niższe spożycie cholesterolu, tłuszczów nasyconych i całkowitej ilości tłuszczu z dietą oraz spożywają więcej owoców, warzyw i błonnika niż niewegetarianie.
CO CHCEMY ZMIENIĆ
Chcemy, aby dzieci z rodzin wegańskich i wegetariańskich miały możliwość korzystania z odpowiednich dla ich diety posiłków w publicznych placówkach oświatowych: żłobkach, przedszkolach, szkołach.
Chcemy, aby dzieci miały dostęp do sezonowych warzyw i owoców, różnego rodzaju kasz: gryczana, jaglana, jęczmienna, warzyw strączkowych, orzechów i nasion, produktów sojowych, a w przypadku wegetarian: nabiału: jaj, jogurtów, serów.
Przedstawiciele publicznych placówek oświatowych opierając się na nieprawdziwych informacjach w temacie diet wegetariańskich i wegańskich (co udowodniło miedzy innymi Amerykańskie Stowarzyszenie Dietetyków) odbiera wegerodzinom możliwość korzystania z publicznego systemu oświaty. Przede wszystkim jednak dyrektorzy placówek dają sobie prawo decydowania za rodziców odnośnie sposobu odżywiania dzieci, podważając słuszność ich życiowych decyzji. Takie postępowanie stanowi jawne złamanie postanowień Konstytucji RP, artykułu 48 „Rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami”
Małgorzata Desmond o wegediecie
Mgr Małgorzata Desmond, dietetyk, specjalista medycyny żywienia
Centrum Medycyny Żywienia Carolina Medical Center
Institute of Child Health, University College London
Klinika Pediatrii, Instytut ‘Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka’
Rodzaje Diet Wegetariańskich
Cechą wspólną wszystkich rodzajów diet wegetariańskich jest niespożywanie mięsa i ryb. Wyróżnia się dwa główne rodzaje wegetarianizmu:
laktoowowegetarianizm – oparty o produkty pochodzenia roślinnego oraz nabiał i jajka,
weganizm, wykluczający spożywanie wszystkich produktów pochodzenia zwierzęcego.
Stanowiska międzynarodowych towarzystw żywieniowych oraz pediatrycznych na temat stosowania diet roślinnych u dzieci. Diety oparte głównie o produkty pochodzenia roślinnego długo postrzegano jako zwiększające ryzyko niedoborów żywieniowych, co miało swoje źródło w wynikach badań dotyczących bardzo restrykcyjnych form wegetarianizmu, takich jak frutarianizm (spożywanie tylko owoców - w znaczeniu morfologicznym) lub ortodoksyjnych form diet makrobiotycznych, które są istotnym czynnikiem ryzyka niedoborów żywieniowych, szczególnie u dzieci i kobiet w okresie reprodukcyjnym. Jednak wyniki badań z ostatnich lat wykazały, że odpowiednio skomponowane diety oparte o produkty pochodzenia roślinnego, w tym wegetariańskie, są odpowiednie żywieniowo i mają znaczenie zapobiegawcze w rozwoju chorób cywilizacyjnych. Dotyczy to również populacji pediatrycznej.
Stanowiska światowych Towarzystw Pediatrycznych oraz Żywieniowych (American Dietetic Associations, American Academy of Pediatrics, Canadian Pediatrics Association, British Dietetic Association) potwierdzają, że nie tylko dieta wegetariańska, ale też i wegańska – jeżeli jest odpowiednio skomponowana – odpowiadają wymogom żywieniowym człowieka na każdym etapie rozwoju, w tym ciąży, laktacji oraz dzieciństwa oraz dorastania.
Składniki odżywcze wymagające szczególnej uwagi w dietach wegetariańskich
Warunkiem powodzenia stosowania tej diety jest umiejętność jej bilansowania i uzupełnienia tych składników, które mogą występować w niedostateczniej ilości w nieprawidłowo zaplanowanej diecie roślinnej. Szczególną uwagę należy zwrócić na konieczność suplementacji witaminy B12 oraz zapewnienie odpowiedniej podaży energii, żelaza, niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny Omega 3 oraz, w przypadku diety wegańskiej, wapnia. Zbilansowanie diety roślinnej tak, aby odpowiadała potrzebom dzieci jest możliwe, jednak w warunkach żywienia zbiorowego, jadłospisy wegetariańskie jak i wegańskie powinny być układane wyłącznie przez dyplomowanego dietetyka specjalizującego się w dietach roślinnych.
Diety wegetariańskie u dzieci – przegląd światowych badań
Dzieci wegetariańskie
Przegląd badań na temat dzieci wegetariańskich pokazuje, że wysokość ciała jest zbliżona (lub większa) do wysokości ich rówieśników na diecie tradycyjnej. Dzieci wegetariańskie w wieku szkolnym są szczuplejsze niż ich rówieśnicy na diecie tradycyjnej. Wiek pierwszej miesiączki, jak również rozwój drugorzędowych cech płciowych, nie różnił się u dziewcząt wegetarianek od reszty populacji.
Dzieci wegańskie
Badania wskazują, że tempo wrastania młodszych dzieci jest nieco wolniejsze od populacyjnego, ale wysokość ciała starszych dzieci jest zbliżona do wysokości ciała rówieśników na diecie tradycyjnej. Wśród dzieci wegańskich obserwuje się tendencje do niższej (jednakże nadal prawidłowej) masy ciała niż przeciętna podawana w normach dla danego wieku. W badaniu wegan w wieku 16-20 lat, chłopcy weganie mieli niższą masę ciała i wartości współczynnika BMI niż chłopcy na diecie tradycyjnej, ale nie obserwowano takich różnic wśród kobiet.
Istnieje kilka interesujących doniesień dotyczących stanu uzębienia dzieci na diecie bezmięsnej, w tym wegańskiej, gdzie wykazano rzadsze występowanie próchnicy u dzieci wegan.
Korzyści płynące ze stosowania diet roślinnych
Wnioski płynące z międzynarodowych badań na populacjach wegetarian pokazują, że stosowanie diety wegetariańskiej, w tym stosowanie jej od okresu dzieciństwa, może być skuteczne w zapobieganiu chorobie niedokrwiennej serca, cukrzycy, otyłości, nadciśnieniu tętniczym i – być może - niektórym rodzajom nowotworów, oraz sprzyja wydłużeniu przeciętnej długości życia. Konieczne jest jednak zapobieganie możliwym niedoborom i – szczególnie w odniesieniu do dzieci – bilansowanie diety pod względem podaży energii. Stosowanie diety makrobiotycznej – w odniesieniu do dzieci – niesie ze sobą znaczące ryzyko niedoborów żywieniowych.
Piśmiennictwo:
Amit M. Vegetarian diets in children and adolescents. Paediatr Child Health 2010;15:303–14.
Craig WJ, Mangels AR. Position of the American Dietetic Association: vegetarian diets. J Am Diet Assoc 2009;109:1266–82.
Donnelly C J. A comparative study of caries experience in Adventist and other children. Public Health Rep 1961;76:209-12.
Dagnelie PC, van Dusseldorp M, van Staveren WA, Hautvast JG. Effects of macrobiotic diets on linear growth in infants and children until 10 years of age. Eur J Clin Nutr 1994;48(Suppl 1):103–111.
Dagnelie PC, van Staveren WA. Macrobiotic nutrition and child health: results of a population-based, mixed-longitudinal cohort study in the Netherlands. Am J Clin Nutr 1994;59(suppl):1187S–96S.
Downs RA, Dunn MM, Richie EL. Report of dental findings of Seventh Day Adventist students. Bull. Am. Assoc. Pub. Health Dent 1958, 18: 19.
Glass RL, Hayden J. Dental caries in Seventh-Day Adventist children. J Dent Child 1966; 33(1):22-3.
Hebbelinck M, Clarys P. Physical Growth and Development of Vegetarian Children and Adolescents. W: Sabate J, ed. Vegetarian nutrition. Boca Raton, FL: CRC Press, 2001:173–194.
http://www.bda.uk.com/foodfacts/vegetarianfoodfacts.pdf
Larsson CL, Johansson GK. Dietary intake and nutritional status of young vegans and omnivores in Sweden. Am J Clin Nutr 2002;76(1):100-6.
Nestle M. Animal versus plant foods in human diets and health: is the historical record unequivocal? Proc Nutr Soc 1999;58:211–8.
O'Connell JM, Dibley MJ, Sierra J, Wallace B i wsp. Growth of vegetarian children: The Farm Study. Pediatrics 1989; 84(3):475-81.
Renda M, Fischer P. Vegetarian diets in children and adolescents. Pediatr Rev 2009 ;30:1–8.
Sabaté J, Duk A, Lee CL. Publication trends of vegetarian nutrition articles in biomedical literature, 1966–1995. Am J Clin Nutr 1999;70(suppl):601S–7S.
Sanders TA. Growth and development of British vegan children Am J Clin Nutr 1988; 48(3S):822-5.
Sanders TA. The nutritional adequacy of plant-based diets. Proc Nutr Soc 1999;58:265–9.
Sanders TA. Manning, J. The growth and development of vegan children. J Hum Nutr Diet 1992;
Sabate J, Ratzin-Turner RA, Brown J. Vegetarian diets: descriptions and trends. W: Sabate J, ed. Vegetarian nutrition. Boca Raton, FL: CRC Press, 2001:3–18.
Sanders TA, Purves R. An anthropometric and dietary assessment of the nutritional status of vegan preschool children. J Hum Nutr1981; 35(5):349-57.
van Dusseldorp M, Schneede J, Refsum H, i wsp. Risk of persistent cobalamin deficiency in adolescents fed a macrobiotic diet in early life. Am J Clin Nutr 1999; 69:664–71.
Stanowisko dr n med. Aneta Czerwonogrodzka-Senczyna
Adiunkt w Zakładzie Żywienia Człowieka, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Samodzielny Publiczny Dziecięcy Szpital Kliniczny, ul. Marszałkowska 24, Warszawa
Stosowanie diety wegetariańskiej u dzieci jest najczęściej wyborem rodziców. Obecnie publikowanych jest coraz więcej doniesień naukowych prezentujących korzyści płynące ze stosowania tego modelu żywienia, niemniej należy mieć na uwadze również zagrożenia wynikające w szczególności ze źle stosowanej (źle zbilansowanej) diety wegetariańskiej, w tym wegańskiej, z których najpoważniejsze to gorszy rozwój płodowy i wolniejsze tempo wzrostu w pierwszych latach życia. Nieodpowiednia, niedoborowa dieta nie tylko wegetariańska jest najczęściej wynikiem niedostatecznej wiedzy rodziców w tym zakresie. Mimo tego większa część obserwacji dowodzi, że masa i wysokość ciała oraz rozwój intelektualny czy płodność par małżeńskich, które jako dzieci pozostawały na dobrze zbilansowanej diecie wegetariańskiej, nie odbiega od normy. Również podkreślana jest rola wegetarianizmu w zapobieganiu zagrożeniu chorobami cywilizacyjnymi. Dowiedziono, że śmiertelność z powodu choroby niedokrwiennej serca wśród wegetarian jest o 20-35% mniejsza niż u osób żywiących się w sposób tradycyjny. Stanowisko Krajowego Konsultanta ds. pediatrii mówi, że „zbilansowana dieta lakto-ovo-wegetariańska zapewnia prawidłowy rozwój dzieci”. Zwraca się uwagę na możliwość występowania niedoborów na diecie lakto-wegetariańskiej i konieczność jej suplementowania, bądź włączenia ryb do jadłospisu, natomiast diety wegańska i makrobiotyczna w świetle obecnej wiedzy, według stanowiska polskich ekspertów, niosą ze sobą ryzyko dość znacznych niedoborów żywieniowych u dzieci i ich odległych skutków zdrowotnych.
Niemniej skoro wybór diety dla dziecka jest wyborem rodziców, należy zapewnić im wynikające z Konstytucji RP prawo wychowywania dziecka zgodnie ze swoimi przekonaniami i umożliwić im możliwość wyboru określonego sposobu żywienia w publicznych placówkach oświatowych. Dobrym rozwiązaniem w tej sprawie wydaje się zatrudnianie wykwalifikowanych dietetyków, których wiedza w zakresie odpowiedniego bilansowania diet alternatywnych będzie ogromnym wsparciem dla rodziców odpowiedzialnych również za właściwą w tym zakresie opiekę lekarską swoich dzieci, ale także przyczyni się do właściwej realizacji zapotrzebowania na składniki pokarmowe u wszystkich dzieci. Zmiany proponowane w tej petycji nie są specjalne ani wygórowane, bowiem każde dziecko przebywające w publicznej placówce powinno mieć dostęp do kasz, owoców, warzyw i produktów nabiałowych. Podkreślenia wymaga również fakt, że każdy rodzic, niezależnie od stosowanego modelu żywienia, powinien być informowany o tym, co dziecko zjadło w ciągu dnia, aby mieć możliwość odpowiedniego uzupełnienia i zbilansowania diety w domu. Niepokojące jest, że świadomość żywieniowa rodziców dzieci żywionych w sposób tradycyjny często jest bardzo niska, a ich pociechy charakteryzują się bardziej niedoborową dietą niż dzieci wegerodziców. Dlatego dołączam się do petycji.
Załączniki:
Zasady prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży oraz wskazówki dotyczące zdrowego stylu życia
Rekomendacje dla realizatorów żywienia z zakresu zasad prawidłowego żywienia dzieci w przedszkolach
Karta Żywienia i Aktywności Fizycznej Dzieci i Młodzieży w Szkole
Position of the American Dietetic Association: Vegetarian Diets
American Academy of Pediatrics - Vegetarian Diets in Children and Adolescents
Canadian Paediatric Society, Community Paediatrics Committee - Vegetarian diets in children and adolescents
The British Dietetic Association - Weaning your Child
Petycję popierają:
Prof. Janusz Książyk
Mgr Małgorzata Desmond
Dr n med. Aneta Czerwonogrodzka-Senczyna
Mgr Emilia Lorenc
Prof. Maria Szyszkowska
Prof. Andrzej Elżanowski
Dr n hum. Barbara Labuda
Aby podpisać petycję wejdź na: http://petycja.wegemaluch.pl/
„Jako pracownik naukowy, profesor odzywiania, czlonek komisji doradczej w zakresie diety wegetarianskiej przy Academy of Nutrition and Dietetics (Amerykansie Stowarzyszenie Dietetyczne) oraz autor ksiazek "Matka wegetarianska i jej dziecko" i "W obronie wegetarianizmu" niniejszym chcialbym wyrazic wsparcie dla tej petycji. Choroby przewlekle, w tym chorob serca, cukrzyca czy otylosc maja swoje podloze w przyzwyczajeniach zywieniowych, ktore wdrazane sa dzieciom w dziecinstwie. Wprowadzenie diety wegetarianskiej dla dzieci i mlodziezy pozwoli poprawisc jakisc ich diety i zmniejszyc ryzyko wystapienia tych problemow zdrowotnych w okresie doroslym. Dlatego wdrozenie w zycie tej petycji moze byc jedna z najistotniejszych czynnikow, ktore poprawi stan zdrowia spoleczenstwa polskiego.
OdpowiedzUsuńDr. Roman Pawlak
Associate Professor
Department of Nutrition Science
East Carolina University
USA
Popieram,
OdpowiedzUsuńA.Krasnik
nie wiem czy jest to słuszne decydowac o diecie dziecka - to tak jak z religią. co zrobicie gdy dorastjące dziecko które juz nie jest pod takim wpływem rodziców zechce zjeść schabowego, czy tatara
Usuńjeżeli dziecko kiedyś stwierdzi że chce jeść mięso to włączy je do swojej diety...
OdpowiedzUsuń