Styl życia i odżywianie w chorobach onkologicznych. Fakty i dowody – relacja z wykładu prof. Roberta Thomasa

Tydzień temu miałam możliwość wysłuchać ciekawego wykładu światowej sławy brytyjskiego onkologa i eksperta odżywiania, prof. Roberta Thomasa z Cambridge University, poświęconego diecie i stylowi życia w chorobach nowotworowych. Spotkanie odbyło się w gmachu Wielkopolskiego Centrum Onkologii w Poznaniu.

Prof. Thomas zainicjował, ukończył i opublikował wiele badań naukowych, w tym ocenę wpływu ćwiczeń fizycznych na toksyczność leczenia przeciwnowotworowego oraz krajowe randomizowane badanie oceniające suplement diety bogaty w polifenole (Pomi-T) i jego wpływ na progresję raka prostaty. W efekcie badań nad rolą ćwiczeń fizycznych opracował kurs umożliwiający zdobycie kwalifikacji dla fizjoterapeutów na terenie Wielkiej Brytanii w zakresie rehabilitacji onkologicznej. Obecnie przewodniczy krajowemu programowi ćwiczeń MacMillan Cancer Support. Szczególnie interesuje go wpływ polifenoli i związków fitochemicznych na objawy związane z zapaleniem gruczołu krokowego, zapaleniem stawów i piersi. Ponadto ocenia on skuteczność naturalnego kremu do paznokci zawierającego olejek eteryczny, na niepożądane objawy leczenia docetakselem (substancją należącą do grupy leków przeciwnowotworowych zwanych taksoidami lub taksanami). Prowadzi Cancernet-UK, które jest niezależną organizacją składającą się z multidyscyplinarnej grupy pracowników służby zdrowia i osób po terapii raka – specjaliści i pacjenci połączyli siły, aby zapewnić oparte na dowodach i samopomocy porady dotyczące stylu życia w celu poprawy samopoczucia, zmniejszenia ryzyka nawrotu choroby i zwiększenia szansy na wieloletnie przeżycie.

Mówca oznajmił, że oprócz rozsądnych medycznych środków ostrożności (np. informowanie lekarza o niepokojących objawach, udział w programach badań przesiewowych), naukowcy wskazali praktyczne instrukcje dotyczące stylu życia, które pomagają:

• zmniejszyć ryzyko raka,
• zmniejszyć ryzyko przewlekłych stanów zapalnych,
• zmniejszyć skutki uboczne leczenia raka i objawów raka,
• przyspieszyć powrót do zdrowia po leczeniu raka,
• zmniejszyć ryzyko nawrotu po leczeniu,
• zwiększyć szansę na długie i zdrowe życie.

World Cancer Research Fund, Cancer Research UK i The National Institute of Health of USA szacują na podstawie dostępnych danych naukowych, że około 50% nowotworów można zapobiec właśnie dzięki tym czynnikom stylu życia.

23 najważniejsze wskazówki dotyczące diety i stylu życia

1. Ćwiczenia – ćwicz regularnie, zwiększając poziom aktywności – 3-5 godzin tygodniowo. Unikaj dłuższego siedzenia.
2. Cukier rafinowany – staraj się wyeliminować go z diety. Nigdy nie spożywaj cukru na pusty żołądek. Dąż do stosowania diety o niskim indeksie glikemicznym.
3. Polifenole – utrzymuj wysokie spożycie zdrowej, roślinnej żywności, a jeśli to konieczne wspomagaj dietę polifenolami.
4. Palenie papierosów – niezwłocznie zerwij z nałogiem palenia tytoniu.
5. Pokarmy rakotwórcze – unikaj wszelkich wędzonych i grillowanych produktów mięsnych, akrylamidu obecnego w żywności poddawanej pieczeniu i nitrozoamin w wędlinach.
6. Alkohol – unikaj, szczególnie w nadmiarze. Jeśli musisz wybrać, wybierz lampkę dobrego wina, zamiast piwa czy innego mocnego trunku.
7. Mięso – zdecydowanie ogranicz lub wyklucz spożycie czerwonego mięsa. Zrezygnuj także z wszelkiego mięsa przetworzonego. Unikaj mięs grillowanych. Mięso spożywaj nie częściej niż trzy razy w tygodniu.
8. Tłuszcze i oleje – spożywaj w niewielkich ilościach dobre tłuszcze roślinne.
9. Niezbędne minerały – właściwie skomponowana dieta zapewnia wystarczające ich spożycie. Należy unikać przyjmowania suplementów diety w tabletkach, chyba że wiadomo o występowaniu niedoborów konkretnych minerałów.
10. Witaminy – właściwie skomponowana dieta zapewnia wystarczające ich spożycie. Należy unikać przyjmowania suplementów diety w tabletkach, chyba że wiadomo o występowaniu niedoborów konkretnych witamin.
11. Witamina D – zbadaj aktualny poziom i wyrównaj ewentualny deficyt suplementem. Utrzymuj optymalny poziom 75 ng/dl. Stosuj suplement w zimie w odpowiedniej dawce, a latem staraj się korzystać regularnie, ale rozsądnie ze słońca. Wskazane jest połączenie witaminy D z witaminą K2.
12. Błonnik pokarmowy – zwiększ spożycie błonnika pokarmowego pochodzącego z nasion lnu, nasion chia, komosy ryżowej, produktów pełnoziarnistych i ciemnego ryżu.
13. Białka roślinne – zwiększ spożycie wszelkich roślin strączkowych (także produktów sojowych) oraz nasion roślin oleistych bogatych w białka roślinne.
14. Warzywa i owoce – zwiększ zdecydowanie spożycie różnorodnych warzyw, także zielonolistnych. Pamiętaj o kiszonkach i kiełkach. Spożywaj więcej owoców, szczególnie jagodowych. Jeśli tylko możesz, wybieraj produkty gospodarstw ekologicznych.
15. Masa ciała – staraj się utrzymać właściwą masę ciała, zgodnie ze wskaźnikiem BMI. Jeśli zmagasz się z otyłością, podejmij jak najszybciej kroki prowadzące do redukcji zbędnych kilogramów.
16. Nocny post – dąż do tego, by przez 13 godzin (między wieczornym posiłkiem a śniadaniem) nic nie spożywać.
17. Odstępy między posiłkami – zachowuj 5-6 godzinną przerwę pomiędzy posiłkami. Nie spożywaj nic do czasu, zanim żołądek nie zostanie opróżniony z poprzedniego posiłku.
18. Pij wodę – rano, przed śniadaniem nawodnij organizm. Pij ok. 2 litrów wody dziennie pomiędzy posiłkami.
19. Orzechy – jedz codziennie garść orzechów. Najlepiej używaj każdego dnia innych orzechów.
20. Bakterie jelitowe – dbaj o zdrowie jelit dzięki naturalnej żywności bogatej w probiotyki. Jeśli to konieczne, stosuj probiotyki w postacie tabletki. Pozyskiwanie zdrowych bakterii probiotycznych z pokarmów bogatych w błonnik i polifenole jest głównym czynnikiem przyczyniającym się do powstania zdrowego mikrobiomu.
21. Sen – dbaj o higienę snu. Kładź się spać regularnie o tej samej porze dnia, najlepiej przed północą i śpij 7-8 godzin dziennie.
22. Nastrój – myśl pozytywnie, pielęgnuj wiarę, zaufanie i dobre myśli.
23. Więzi – otaczaj się ludźmi, którzy dają ci szczere wsparcie na każdej płaszczyźnie życia.

Wielu chorych lub członkowie ich rodzin zastanawiają się, czy dieta i styl życia, jaki prowadzi się po leczeniu raka ma znaczenie. Prof. Thomas przekazał, że chociaż pacjenci z rozpoznanym rakiem już doznali początkowego uszkodzenia DNA, aby zmutować z komórek łagodnych do złośliwych, to w świetle aktualnej wiedzy medycznej postęp z wczesnej postaci raka do postaci agresywnej może być uzależniony od codziennych nawyków żywieniowych i stylu życia. Profesor uczula, że dalsze uszkodzenia DNA otwierają drogę do rozwinięcia przez komórki rakowe mechanizmu ukrywania się przed układem odpornościowym lub stania się opornymi na leczenie. W prezentacji zaznaczono, że istnieją mocne dowody na to, że zdrowy styl życia może mieć wpływ na bezpośrednie procesy biologiczne, które zachęcają komórki rakowe do tego, by:

• rosnąć szybciej (namnażać się)
• nie obumierać, gdy nastanie koniec ich cyklu życiowego (przeciwdziałać apoptozie)
• stymulować naczynia krwionośne do odżywiania szybko mnożących się komórek (angiogeneza)
• zmniejszać kleistość połączeń międzykomórkowych (utrata przyczepności)
• mnożyć się w sąsiednich narządach (inwazja)
• rozprzestrzeniać się w ciele (przerzuty).

Podsumowując, w oparciu o dostępne opublikowane dowody naukowe prof. Robert Thomas dostarczył przekonywujących argumentów na rzecz zdrowej diety opartej o nieprzetworzone produkty roślinne i prowadzenia zdrowego trybu życia. Stosowanie się do tych zasad może pomóc zmniejszyć skutki uboczne leczenia raka, poprawić jakość i komfort życia, zmniejszyć ryzyko powstania innych chorób przewlekłych i zdecydowanie wydłużyć życie osobom, które przeszły leczenie onkologiczne. W przypadku osób nie dotkniętych chorobą nowotworową, praktykowanie prozdrowotnej diety i czynników stylu życia zmniejsza ryzyko zachorowania.

Po prelekcji nie omieszkałam, oczywiście, porozmawiać z profesorem i docenić jego działania na polu upowszechniania zasad zdrowego odżywiania i stylu życia. Skorzystałam także z przygotowanego poczęstunku.

Przyznam, że wykład pozytywnie mnie zaskoczył, gdyż przedstawione zalecenia są bez mała bliźniaczo podobne to tych, jakie od wielu lat krzewimy w Stowarzyszeniu Promocji Zdrowego Stylu Życia – Sięgnij Po Zdrowie. Stowarzyszenie w swojej misji realizuje program promocji i ochrony zdrowia wiodącego w świecie Centrum Medycznego Uniwersytetu Loma Linda w USA.

Autor: Agata Radosh
siegnijpozdrowie.org

Uwaga (29-07-2019): Tu udostępniliśmy nagranie wyżej wspomnianego wykładu.