Nasza skóra to trzecia obok układu oddechowego i pokarmowego droga, którą do naszego organizmu codziennie dostają się trucizny.
Nasze ubrania, a nawet środki czystości mogą nas powoli okradać z dobrego zdrowia.Toksyczne piżamy
Ten skandal jeszcze nie umilkł, gdy doszło do kolejnej afery ze spowalniaczami palenia – polibromowanymi bifenylami (PBB), które doprowadziły do skażenia całego stanu Michigan. Jeszcze po pięciu latach od wykrycia źródła problemu 97 proc. mieszkańców tego regionu było skażonych PBB. Ekspozycja na ten środek może wiązać się z zachorowaniem na raka piersi i nowotwory układu pokarmowego, występowaniem chłoniaków i poronieniami. PBB jest co prawda wycofywane z rynku na całym świecie, ale z ponad 170 stosowanych obecnie chemicznych substancji przeciwpalnych prawie wszystkie najbardziej znane są „bromowane”.
Przeciwpalny kurz
Jedne z najpopularniejszych stosowanych dziś środków przeciwpalnych to polibromowane etery difenylowe (PBDE). „Jeśli dokonamy analizy laboratoryjnej PBDE w kontekście zaburzeń endokrynologicznych, zaburzeń tarczycy i rozwojowej neurotoksyczności, okaże się, że skutki działania tych substancji są dokładnie takie same jak w przypadku PCB” – tłumaczy dr Deborah Rice z Centrum Kontroli Chorób i Prewencji w Maine. Warto dodać, że PCB, czyli polichlorowane bifenyle, zdelegalizowano w związku z tym jeszcze w latach 70. XX wieku.Wstrząs w świecie naukowym przyniosły opublikowane w 1998 roku szwedzkie badania. Okazało się, że środek gromadzi się w mleku matki – stężenie PBDE rosło w badanych próbkach wykładniczo, powiększając się dwukrotnie co pięć lat. Naukowcy zaczęli bliżej przyglądać się PBDE. U niektórych badanych Amerykanów wykryto przekroczoną normę PBDE nawet o 500 proc.! Długo szukano wytłumaczenia. Na trop wpadła dr Heather Stapleton z Uniwersytetu Duke, która zaczęła badać próbki domowego kurzu. Wszystkie miały wysokie poziomy PBDE. Zrozumiano wtedy, że substancje te uwalniają się z przedmiotów, które mają je w swoim składzie, np. elastycznej pianki w kanapie, obicia materaca, dywanu, obudowy telewizora czy komputera. Unoszą się w naszych domach i biurach, by w końcu osiąść na podłodze w postaci kurzu. Z uwagi na bliższy kontakt z podłogą na ten rodzaj zanieczyszczenia są szczególnie narażone dzieci. Analizy porównawcze potwierdziły: młodsze osoby mają w swoich organizmach większe stężenie PBDE niż osoby starsze.
Dlaczego substancje te wciąż są stosowane, skoro odkryto, jak bardzo są szkodliwe? Dr Deborah Rice wyjaśnia: bo dotąd nie wydarzyła się żadna spektakularna katastrofa z udziałem PBDE. Skażenie tymi związkami to powolny proces, ale bardziej zdradliwy niż zanieczyszczenie wywołane związkami PCB.
Bakteriofobia
Rocznie mamy kontakt z 72 tys. chemikaliów. Kobiety pracujące w domu mają o 54 proc. wyższą zachorowalność na raka niż te, które pracują poza domem – winne temu są lotne związki z detergentów. W używanych przez nas środkach czystości aż 90 proc. związków może przyczynić się do powstawania poważnych chorób.Jednym ze składników jest działający antybakteryjnie wszechobecny triclosan. Pojawił się na rynku w roku 1972 jako środek stosowany jedynie do ubrań chirurgicznych. Dziś znajdziemy go w płynnym mydle do rąk, paście do zębów, bieliźnie, ręcznikach, materacach, gąbkach, telefonach, deskach do krojenia, tkaninach, zabawkach... Tymczasem z badań wynika, że używanie produktów przeciwbakteryjnych nie zmniejsza ryzyka pojawienia się symptomów jakiejkolwiek choroby zakaźnej. Naukowcy dowiedli natomiast związku między problemami zdrowotnymi ludzi a coraz wyższym stężeniem triclosanu zarówno w środowisku naturalnym, jak i w ich własnych organizmach. I co najważniejsze – według nich triclosan przyczynia się do wzrostu oporności bakterii na leki i ich mutacji. Dlatego Amerykańskie Stowarzyszenie Medyczne już jakiś czas temu zaleciło, by nie używać produktów antybakteryjnych w warunkach domowych, a amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) zakazała właśnie używania na terenie USA kosmetyków i środków czystości zawierających 19 aktywnych składników, w tym triclosan.
Coraz więcej dowodów wskazuje, że triclosan to związek bioakumulatywny, gromadzący się w tkance tłuszczowej zwierząt i ludzi oraz we krwi pępowinowej. Szwedzkie badania ujawniły, że wysokie poziomy tego związku występują w mleku matek. Amerykańscy badacze wykryli go w moczu aż 75 proc. badanych obywateli USA. Triclosan może powodować zaburzenia endokrynologiczne. U badanych myszy związek ten spowalniał działanie układu nerwowego, u ryb wystąpiły zmiany o charakterze androgenicznym – zmiany długości płetw i zachwianie proporcji względem płci, u żab zaburzenia czynności tarczycy wywołały nagłą przemianę kijanki w dorosłego płaza.
Obecnie jesteśmy narażeni na skażenie triclosanem z wielu źródeł jednocześnie. Ponieważ 95 proc. triclosanowych produktów trafia do rur ściekowych naszych domów, istnieje ryzyko zakażenia nim wody pitnej, alg czy całych ekosystemów. W Ameryce obecność triclosanu wykryto w wodzie i jedzeniu, które codziennie się spożywa.
Handlarze strachem
„Jesteśmy w toksycznym kieracie. Jak tylko zdążymy uporać się z jedną substancją chemiczną szkodliwą dla naszego zdrowia, na horyzoncie natychmiast pojawia się kolejna. W żaden sposób nie możemy się z tego wydostać, bo w ogóle nie uczymy się na swoich błędach” – zauważa dr Rick Smith, dyrektor organizacji ochrony środowiska Environmental Defence, współautor książki pt. Mordercza gumowa kaczka. Jak toksyczne środki, z którymi się na co dzień stykamy, wpływają na nasze zdrowie. I dodaje, że handel coraz częściej wspierany jest kampanią strachu. Lęk przed bakteriami? Triclosan! Lęk przed ogniem? Więcej spowalniaczy palenia! Lęk przed insektami? Popyt na pestycydy! Lęk przed nieprzyjemnym zapachem? Większe zyski producentów ftalanów!Nasiąkamy tysiącami trucizn. Nie mamy pojęcia, w jaki sposób będą wchodzić w interakcje między sobą, ani tym bardziej z naszym organizmem, a w szczególności, jak wpłyną na rozwijający się płód i jego mózg. Eksperci nie potrafią wyjaśnić, czy jeśli w wodzie występuje dwadzieścia różnych substancji rakotwórczych, to ryzyko pojawienia się nowotworu też wzrasta dwadzieścia razy, czy może sto razy. Bo gruntowna analiza działania jednej tylko substancji nierzadko zajmuje naukowcom kilkadziesiąt lat badań.
Katarzyna Lewkowicz-Siejka
Komentarze
Prześlij komentarz
Komentarze publikowane są po zatwierdzeniu. Jeżeli szukasz swojego komentarza lub odpowiedzi na niego, sprawdź czy wszystkie są wczytane - użyj polecenia "Wczytaj więcej".