Na obiad będzie kasza gryczana!

"Kipi kasza, kipi groch, lepsza kasza niż ten groch. Bo od grochu boli brzuch, a od kaszy człowiek zdrów"... - pamiętacie tę dziecięcą wyliczankę? Myślę, że lubicie wspominać tamte lata. Ja bardzo.

Kasze są zdrowe, rzecz jasna. Wszystko co pochodzi ze świata roślin, a przeznaczone zostało na pokarm dla człowieka jest zdrowe. Warto jeść kasze, wszystkie kasze, a szczególnie jaglaną i gryczaną - te należą do moich ulubionych, łącznie z odkrytym niedawno przeze mnie tureckim bulgurem. Pomyśleć, że jeszcze w latach dziewiećdziesiątych były one poszukiwanymi przez koneserów rarytasami.

W sklepach, oprócz wspomnianych kaszy gryczanej (z gryki), jaglanej (z prosa) i bulguru (z pszenicy) można dziś kupić pęczak, kaszę łamaną i kaszę perłową (z jęczmienia), mannę i kus kus (z pszenicy), kaszę owsianą (z owsa naturalnie) - najczęściej w formie gniecionej, czyli płatków owsianych zwykłych - z całego ziarna, lub tzw. górskie z kaszy owsianej łamanej, poza tym kaszę krakowską (z łamanej niepalonej gryki), gryczaną prażoną całą, nie prażoną całą, kasze kukurydziane i inne. A wczoraj kupiłam po raz pierwszy kaszę orkiszową (z modnego orkiszu oczywiście) - być może i ta dołączy to zacnego grona moich kaszowych fawotytów.

To dzisiejszy obiad natchnął mnie do napisania tego felietonu. Niby z tego "co się nawinie" i w chwilę, na drodze kulinarnych eksperymentów, wyszło "coś" co bardzo smakowało rodzinie. Na zakończenie oczywiście podzielę się przepisem.

Zdaję sobie sprawę z tego, jak wiele osób po prostu nie lubi kasz, a na myśl o kaszy gryczanej reaguje podobnie jak na widok szpinaku na talerzu... Dlaczego tak jest? - nie wiem, ja kaszę gryczaną lubię! Mogę ją jeść z sosami, w naleśnikach, w nadzieniu do pierogów, w blinach, w kotletach, w pastach na chleb, w pieczeniach, zapiekankach, a nawet w chlebie (kto piecze chleb w domu może dodać łuskę gryki). Choć kasze królowały na polskich stołach przez stulecia, to w dobie pełnych półek sklepowych, barów i restauracji uszczupliliśmy znaczenie nadane im przez naszych przodków. Dziś konsument wybiera chętniej ryż w trzech kolorach (no bo do chińszczyzny), płatki z grysu kukurydzianego (wielu nie wyobraża sobie bez nich śniadania...), czy quinoa.

Kasza gryczana to kasza wytwarzana z gryki. Choć zwykle zaliczana do zbóż (rodzina traw), stoi od nich daleko. W rzeczywistości nie jest zbożem, bo należy do rodziny rdestowatych, czyli wedle systematyki botanicznej (oj, kto był w biolchemie to wie, że trzeba było znać to jak pacierz) umieścilibyśmy grykę tam gdzie szczaw, rabarbar i rdest. Owocem tych roślin jest trójgraniasty orzeszek, czyli to, co w przypadku gryki potocznie nazywamy ziarnem.

Gryka jest wysoce odżywcza. Białka, których gryka zawiera sporo, odznaczają się wysoką wartością biologiczną - są cenniejsze niż białka zbóż, a zbliżone wartością i strawnością do białek roślin strączkowych. Są bogate w egzogenne aminokwasy – lizynę i metioninę. Zawierają dużo węglowodanów i składników mineralnych, takich jak: żelazo, nikiel, kobalt, wapń, fosfor, miedź, cynk, bor i jod. Znajdziemy w niej witaminy B1 i PP. Gryka nie zawiera glutenu, dlatego może być składnikiem diety osób chorujących na celiakię.

W medycynie ludowej gryka ceniona jest jako pokarm rozgrzewający i ograniczający zbyt obfite miesiączkowanie. Odwar z kaszy podawano przy biegunkach bakteryjnych. Gryka ma zastosowanie w profilaktyce schorzeń takich jak: miażdźyca (obniża poziom cholesterolu we krwi), nadciśnienie, otyłość, zaparcia, alkoholizm czy choroby nowotworowe (szczególnie jelita grubego, poprzez ograniczenie proliferacji komórek oraz raka sutka, poprzez obniżanie poziomu estradiolu w surowicy krwi). Oczyszcza i wzmacnia jelita, dlatego stosowana jest w jednodniowych postach oczyszczających przewód pokarmowy.

Dla dbających o równowagę kwasowo-zasadową - według dr. Younga gryka, proso i orkisz mają taki sam potencjal -0,5 (prawie neutralne). Young wspomina, że w różnych badaniach otrzymywał różne wyniki - wahania rzedu +1 (zasadowe) do -0,5 (kwasowe), czyli przyjąć można, że gryka jest raczej zasadowa, a przynajmniej neutralna, więc zdrowa. Reszta kasz i ryż są kwasowe.

Rozróżniamy dwa rodzaje kaszy gryczanej: niepaloną grubą (tzw. białą) i wspominaną krakowską, która jest jasna i ma łagodny smak, a powstaje z łamanych, niepalonych ziaren gryki, oraz tzw. prażoną, bardziej popularną od nieprażonej (niepalonej), która ma orzechową barwę i charakterystyczny, dosyć intensywny smak. Dodam, że kasza gryczana doskonale wiąże ciasto, można więc jej używać jako zamiennik jaj. Polecana jest jako dodatek do gorących dań, zarówno mięsnych, jak i wegetariańskich. Może także stanowić pełnowartościowy posiłek, jeśli uzupełni się go np. sosem z soczewicy. Świetnie smakuje zupa mleczna z kaszą gryczaną, na śniadanie!

Jak zatem gotować kaszę gryczaną? To problem niedoświadczonych w sztuce kulinarnej pań i gotujących panów! Przyznam, że sama kiedyś nie umiałam jej gotować i mieszałam w garnku, aby się nie przypaliła... Kto do tego pory miał z gotowaniem kaszy problem, to od dziś przyrządzanie jej stanie się dla niego przyjemnością. Będzie sucha i pyszna!

Podaję wypróbowany sposób gotowania kaszy gryczanej:
1. Kaszę wypłukać w większej ilości wody i odcedzić na sicie.
2. Wrzucić na lekko osolona gotującą się (wrzącą) wodę w proporcji 2 szklanki wody na 1 szklankę kaszy.
3. Gotować na małym ogniu pod przykryciem - nie mieszać - przez ok. 15 min. - do wchłonięcia przez kasze wody. Można dodać pół łyżki oleju rzepakowego.
4. Wyłączyć ogień i zostawić pod przykryciem na kilka minut (ja często gotuję kaszę rano, po odstawieniu zawijam w koc).

Zastępujmy więc kaszami, szczególnie kaszą gryczaną, ulubione ziemniaki, ryż i makarony. Tydzień ma siedem dni - zaplanujmy w nim czas także na kasze. Zapewniam - nic nie zastąpi smaku blin z mąki gryczanej.

Dla tych, którzy chcą wypróbować przepis na mój wtorkowy obiad, podaję poniżej przepis. Składniki obliczone są dla trzech osób.

Ugotować na sypko 1 szklankę kaszy gryczanej. W międzyczasie przygotować potrawę warzywną, która stanowi dodatek do kaszy.

Składniki:
3 cebule, 1 czerwona papryka, 1 mała cukinia, 1 marchewka, 1 kiełbaska sojowa, sól, pieprz ziołowy, szczypta tellofeinu (zamiennik wegety), troszkę kurkumy i oliwa.

Wykonanie:
Na oliwie z dodatkiem kilku łyżek wody poddusić pokrojoną drobno cebulę. Dodać pokrojoną w drobną kostkę paprykę, z kolei pokrojoną na kawałki cukinię oraz zmiksowaną w malakserze marchew (na drobne kosteczki). Przyprawić. Na koniec dodać pokrojoną w kawałki kiełbaskę. Dusić kilka minut, delikatnie mieszając (aby podnieść wartość odżywczą dania, można dodać jeszcze pokrojone w kostkę tofu). Podawać z surówkami. Naprawdę dobrze smakuje!

Pokochajmy kasze! Smacznego!

Agata Radosh