Czy cholesterol z jajek, mięsa, masła, mleka i smalcu faktycznie nie szkodzi?

Na antenie Polskiego Radia jakiś czas temu ukazała się rozmowa z gośćmi redaktora Romana Czejarka o "największych mitach żywieniowych", w której dziennikarka Krystyna Naszkowska, autorka książki "Jedz co chcesz. Sąd nad polskim stołem" twierdzi, że wiedza specjalistów, osób mających ogromną wiedzę na temat żywności, często nie przedostaje się do opinii publicznej i dlatego społeczeństwo tkwi w stereotypach. Uważa, że pogląd głoszący, iż cholesterol jest naszym potwornym wrogiem jest największym oszustwem, a jaja możemy jeść w dowolnej ilości, bo są zupełnie nieszkodliwe.

Wiele podobnych w treści informacji znajduje się także w Internecie. Można spotkać nawet specjalistów, którzy mają kompletnie odmienne spojrzenie na ten sam problem. To budzi niepewność i brak zaufania do instytucji służby zdrowia, bowiem społeczeństwo oczekuje konkretnych, jednolitych zaleceń. Trzeba pamiętać, że każdego roku towarzystwa naukowe czy grupy robocze z różnych dziedzin publikują setki zaleceń, poświęconych podobnym zagadnieniom, często wzajemnie sprzecznych. Dlatego tak istotne jest korzystanie ze zdrowego rozsądku i opieranie wiedzy o wiarygodnie i ogólnie uznane wytyczne.

Niektórzy pytają mnie, czy uważam, że zalecenia największych w świecie organizacji żywieniowych są rzeczywiście słuszne i czy nie stoją za nimi wielkie interesy. Czy nie celowo dezinformuje się społeczeństwo, dopuszczając do głosu marketing firm farmaceutycznych? Czy nowe sukcesy medyczne umyślnie są wyciszane, by uniemożliwić rozwój naturalnych metod leczenia, bez konieczności korzystania z leków farmakologicznych, które z jednej strony leczą, a z drugiej rujnują? Co faktycznie jest prawdą, a co mitem...? Cóż, nie mnie to tu oceniać. Każdy ma swoje zdanie na ten temat.

Przypomina mi się jednak, że przeżyliśmy wiele nowych trendów w medycynie, łącznie z preparatem torfowym prof. Stanisława Tołpy, który miał w założeniu stać się lekiem przeciwnowotworowym, na tle którego Polska prawie oszalała. Jak napisała Agnieszka Kwiatkowska "w latach 80. i 90. przed oknami jego domu [prof.Tołpy] i laboratorium wyczekiwały tysiące ludzi licząc na to, że pomoże im pokonać nowotwór". Jednak działanie przeciwnowotworowe preparatu nigdy nie zostało potwierdzone.

Można by osiwieć, gdybyśmy próbowali sami dochodzić tego co faktem, a co mitem. Czas i skutki pokazują kto miał rację. Niemniej jednak trzeba przyznać, że ciągle mamy do czynienia z postępem nauki, która dziś przygląda się wielu nowinom, ale potrzebuje ona czasu, wystarczających danych, by zbadać i ocenić całe spektrum czynników, które mogą mieć wpływ na takie, a nie inne wyniki. Tylko niewielka cześć naukowców pracuje dziś nad kontrowersyjnymi problemami, potrzeba więc cierpliwości.

Prof. John Scharffenberg zapytany czy tłuszcze nasycone są nam potrzebne odpowiada: "Ludzie wciąż się spierają w tej kwestii, naukowcy też. Ale Światowa Organizacja Zdrowia, Amerykańskie Towarzystwo Kardiologiczne, podobnie Europejskie — zalecają, by unikać tych tłuszczów i by nie przekraczały w naszej diecie siedmiu proc. wszystkich spożywanych kalorii".

Na szczęście mamy prawo sami decydować o tym, co jemy, jak się leczymy – każdy ma wolność wyboru i może zdecydować się na to, co uważa za słuszne; może wierzyć temu, komu chce i w to, w co chce. Każdy ma jakieś swoje kryterium oceny. Jako Stowarzyszenie Promocji Zdrowego Stylu Życia, które opiera się w swojej misji na założeniach uznanych w świecie organizacji zajmujących się żywieniem człowieka, a także uznaje biblijną koncepcję zdrowia, nie podzielamy idei promowania spożywania produktów zawierających cholesterol i nieograniczonego spożywania jaj. W związku z tym poprosiliśmy dr. Romana Pawlaka, który jest profesorem odżywiania i dietetyki na East Carolina University w Greenville w USA o kilka słów komentarza do wywiadu z panią Naszkowską, co zamieszczamy poniżej.

Agata Radosh
siegnijpozdrowie.org

---

Komentarz dr. Romana Pawlaka

"Największy przekręt żywności XX wieku" – pod takim właśnie tytułem ukazał się wpis na stronie internetowej oraz rozmowa redaktora Romana Czejarka w „Czterech porach roku” w radiowej Jedynce z Krystyną Naszkowską, autorką książki pt.: „Jedz co chcesz. Sąd nad polskim stołem” oraz z Agatą Ziemnicką.

Jestem wykładowcą nauk odżywiania na jednym z amerykańskich uniwersytetów (East Carolina University). Pracuję na wydziale, w którym kształcą się przyszli dietetycy (Department of Nutrition Science). Po zapoznaniu się z programem pana Czejarka, chciałbym zwrócić uwagę czytelników/słuchaczy na kilka kwestii poruszonych w treści wywiadu i wpisu na stronie Polskiego Radia (całego wywiadu nie słuchałem, ponieważ biorąc pod uwagę mnogość problemów pojawiających się w treści, uważałem to za stratę cennego czasu).

Cytuję fragment: „(...) przemysł farmaceutyczny wmawia ludziom, że cholesterol jest naszym potwornym wrogiem (...)”. Jeżeli tak rzeczywiście jest, to dlaczego zarówno organizacje rządowe jak i wiele profesjonalnych organizacji wydaje wytyczne odnośnie sposobów na obniżenie poziom cholesterolu? Zarówno American Heart Association, American Stroke Association, National Isntitute of Health, European Society of Cardiology i wiele innych szanowanych i kompetentnych organizacji są zdania, że cholesterol jest czynnikiem wpływającym na powstanie chorób sercowo-naczyniowch. Przykładem może być cytat z dokumentu pt.: „Europejskie wytyczne dotyczące prewencji chorób sercowo-naczyniowych w praktyce klinicznej – wersja skrócona” opublikowanego na stronie internetowej Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego. W dokumencie czytamy: „Rada UE ds. zatrudnienia, polityki socjalnej, zdrowia i spraw konsumenckich w czerwcu 2007 r., a także Deklaracja Luksemburska z 29 czerwca 2005 r., będąca owocem Konferencji na rzecz Zdrowego Serca, zdefiniowały niezbędne działania dla osiągnięcia zdrowego układu sercowo-naczyniowego: (...) poziom cholesterolu całkowitego poniżej 5 mmol/l (ok. 200 mg/dl)”. I dalej: „Uzyskanie bardziej rygorystycznej kontroli czynników ryzyka u osób z grupy wysokiego ryzyka, zwłaszcza z ustaloną CVD lub cukrzycą: (...) cholesterol całkowity poniżej 4,5 mmol/l (ok. 175 mg/dl), opcjonalnie poniżej 4 mmol/l (ok. 155 mg/dl), jeżeli to możliwe (...) cholesterol LDL poniżej 2,5 mmol/l (ok. 100 mg/dl), opcjonalnie poniżej 2 mmol/l (ok. 80 mg/dl)”.

Aby zrozumieć jak absurdalne jest wyżej zacytowane stwierdzenie autorów reklamowanej pozycji książkowej, warto przytoczyć kolejny cytat z dokumentu ze strony Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego: „Zależność pomiędzy podwyższonym poziomem cholesterolu i miażdżycą naczyń ma charakter przyczynowo-skutkowy. Dowody na redukcję ryzyka przez obniżenie zawartości cholesterolu w osoczu są jednoznaczne. Im wyższe ryzyko, tym korzyści z tego obniżenia są większe. Obniżenie osoczowego poziomu cholesterolu o 10% pociąga za sobą redukcję częstości choroby wieńcowej po 5 latach o 25%, natomiast zmniejszeniu poziomu cholesterolu LDL o 1 mmol/l towarzyszy obniżenie odsetka zdarzeń związanych z CHD o 20%”.

Inny cytat z wywiadu pana Czejarka: „Naukowcy doskonale wiedzą, że cholesterol, który jemy z produktami zwierzęcymi nie odkłada się organizmie człowieka”. Jeżeli tak jest, to powstaje pytanie dlaczego zalecenia dietetyczne praktycznie wszystkich profesjonalnych organizacji mówią o potrzebie ograniczenia spożycia pokarmów zawierających cholesterol? Przykład: zalecenia dietetyczne zarówno American Heart Association jak i National Cholesterol Education Program nawołują do spożywania cholesterolu na poziomie niższym niż 300 mg dziennie. Cytat ze wspomnianego wyżej dokumentu, dostępnego na stronie Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego: „Chorym z nadciśnieniem należy zalecić spożywanie większej ilości warzyw i owoców (4–5 porcji dziennie, tj. 300 g) [112] oraz obniżenie spożycia tłuszczów nasyconych i cholesterolu” (podkreślenie moje).

Z kolei wypowiedzi z programu Jedynki, której udziela dietetyk Agata Ziemnicka, zachęcając do spożywania jaj: „Jaja możemy jeść w dowolnej ilości, są zupełnie nieszkodliwe ...” i „niektórzy lekarze dalej powielają mity, ostrzegając starszych ludzi przed jedzeniem jajek, mimo tego, że Amerykanie już dawno odwołali propagowane kiedyś stwierdzenie, że jaja szkodzą”. Jeżeli tak jest, to może ci domniemani dietetycy wyjaśnią następujące stwierdzenie zawarte w najnowszej edycji dokumentu „Dietary Guidelines for Americans” (Zalecenia Dietetyczne dla Amerykanów), wydanym wspólnie przez amerykańskie Ministarstwo Zdrowia i Ministerstwo Rolnictwa: „Ponieważ jaja zawierają dużą ilość cholesterolu, ogranicz spożycie żółtka do czterech na tydzień”.

Z przykrością muszę stwierdzić, że wspomniane przeze mnie problemy wskazują na ogromny brak wiedzy tych domniemanych dietetyków w zakresie wpływu odżywiania na zdrowie. Żenujące jest to, że te osoby postanowiły napisać książkę, która wpłynie na i tak panujące już duże zamieszanie wśród mieszkańców Polski co do zagadnień związanych z ich wyborami żywieniowymi. Osobiście zastanawiam się również, czym kierował się pan Roman Czejarek, decydując się na przeprowadzenie wywiadu z osobami o tak niskiej orientacji w kwestiach odżywiania.

Roman Pawlak Ph.D, RD
Associate Professor of Nutrition
East Carolina University

Doktor Pawlak studia doktoranckie ukończył na University of Southern Mississippi. Na swojej uczelni wykłada: Nutrition and Wellness (Dietetyka a zdrowie), Nutrition in Metabolism and Physiology (Dietetyka, metabolizm i fizjologia), Vegetarian Nutrition (Dietetyka wegetariańska) i Nutrition Science (Dietetyka w ujęciu naukowym). Jest członkiem American Society of Nutrition, American Dietetic Association i członkiem ekspertów komisji Evidence Analysis przy American Dietetic Association dotyczącej diety wegetariańskiej.